21-08-2024

W roku 2024 przebadano rośliny buraka cukrowego pochodzące z województwa: wielkopolskiego, dolnośląskiego, pomorskiego oraz zachodnio-pomorskiego pod kątem obecności wirusów. Rośliny charakteryzowały się objawami w postaci żółknięcia liści, często rozpoczynającego się od szczytów i brzegów blaszek liściowych, deformacji powierzchni i mozaiki.

    W badanym materiale za pomocą testów serologicznych DAS-ELISA stwierdzono obecność wirusa żółtaczki buraka (beet yellows virus, BYV), wirusa zachodniej żółtaczki buraka (beet western yellows virus, BWYV) oraz wirusa mozaiki buraka (beet mosaic virus, BtMV). Wirusy te przenoszone są głównie przez mszycę burakową (Aphis fabae) oraz mszycę brzoskwiniowo-ziemniaczaną (Myzus persicae). Obecność wirusów może powodować straty w plonie buraka sięgające nawet do 30-50%. Porażone wirusami rośliny mają ograniczoną powierzchnie asymilacyjną liści, jak również charakteryzują się obniżoną zawartością cukru w korzeniach i w rezultacie niższą jakością przemysłową. Z tego względu w przypadku pojawienia się ognisk infekcji na polach uprawnych buraka cukrowego podejrzane rośliny należy usunąć oraz bezwzględnie zwalczać mszyce – wektory wirusów, aby w ten sposób zapobiegać dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusów na polach uprawnych. Ważne jest również usuwanie chwastów, które mogą pełnić rolę rezerwuarów wirusów.

    Ponadto, wstępne wyniki badań przeprowadzonych za pomocą testów DAS-ELISA wskazały na obecność nowego wirusa w uprawie buraka w Polsce: beet black scorch virus (BBSV). Wirus ten przenoszony jest przez grzyba Olpidium brassicae. Jak dotąd jego obecność potwierdzono w licznych krajach europejskich, takich jak: Niemcy, Francja, Włochy, Holandia, Hiszpania i Wielka Brytania. Uzyskane pierwsze wyniki badań serologicznych będą potwierdzane za pomocą metod molekularnych.

    Obecny rok sprzyja występowaniu chwościka buraka, powodowanego przez Cercospora beticola. Choroba pojawiła się wyjątkowo wcześnie (w pierwszej połowie czerwca) i występuje w dużym nasileniu we wszystkich regionach uprawy. Jest to spowodowane warunkami sprzyjającymi szybkiemu rozwojowi grzyba – temperatura powietrza powyżej 25°C w dzień i 15°C w nocy, wysoka wilgotność powietrza oraz minimum 6 godzin nasłonecznienia. Objawami choroby są okrągłe, brunatnoczerwone plamki otoczone bordową obwódką Chwościk często mylony jest z brunatną plamistością liści buraka, ale sprawca Ramularia beticola preferuje temperaturę niższą (17-20°C) niż Cercospora beticola i w 2024 roku notowany był sporadycznie (i to równocześnie z chwościkiem). Powstające przy tej chorobie plamki są brunatne, otoczone ciemniejszą, ale nie czerwonawą jak w przypadku chwościka obwódką. Ponadto plamy powodowane przez brunatną plamistość liści są najczęściej większe i bardziej nieregularne od plamek powodowanych przez chwościka; mogą zlewać się w większe skupiska.

Chwościk to najgroźniejsza choroba buraka i może spowodować do 80% strat plonów. Przy dużym nasileniu choroby fragmenty liści, a później całe liście zaczynają zamierać. Roślina odbudowuje ulistnienie, lecz dzieje się to kosztem plonu (następuje wydłużanie korzenia) oraz zgromadzonego w korzeniach cukru.

Należy pamiętać, że momencie silnej presji chwościk buraka jest bardzo trudny do opanowania. W zwalczaniu choroby coraz większe znaczenie ma profilaktyka oraz zabiegi zapobiegające rozwojowi choroby. Konieczne jest usuwanie zainfekowanych liści z pola poprzez rozdrabnianie zaraz po zbiorze i wykonywanie głębokiej orki. Ważne jest także ustalanie prawidłowego płodozmianu - uprawa buraka nie częściej niż co 4 lata na tym samym polu oraz unikanie wysiewu buraka na polu sąsiadującym lub takim, gdzie wcześniej składowano korzenie. Warto wybrać do uprawy odmiany mniej podatne na chwościka. Należy wykonywać stały monitoring uprawy i w warunkach korzystnych dla rozwoju patogena pierwszy zabieg należy wykonać zaraz po zauważeniu pierwszych plam. W przypadku mniej sprzyjających warunków pierwszy zabieg ochronny zalecany jest, gdy objawy wystąpią na 5% roślin.